
ความ(มัก)เข้าใจผิดเกี่ยวกับ "เทพแห่งวิศวกรรม"
ดร.ชนินทร์ วิศวินธานนท์
กาลครั้งหนึ่ง...นานมาแล้ว...
"ยังมีปราสาทสีแดง ดังศิลาแลง งดงามเด่นแซง แหล่งเมืองชมพู...
วิษณุเทพเทวัญ ดังบิดรอัน ทุกคนผูกพัน มั่นในวิญญาณ์... เทพองค์นี้ให้เราเกิดมา
รักงานทางช่างกว้างไกล..."
บทเพลงประจำคณะ ที่นิสิตวิศวฯ จุฬาฯ ทุกคนต้องร้องได้เพลงนี้
รวมถึงชื่อค่าย "วิษณุบุตร" ของกิจการนิสิต หรือแม้แต่ชื่อทีมกีฬาบุคลากรของคณะวิศวฯ
บางปีที่ใช้ว่าทีม "วิษณุ" แสดงให้เห็นว่ายังมีการเข้าใจผิดเกี่ยวกับ "ครูช่าง"
ที่แท้จริงของชาววิศวฯ
คนไทยเรารู้จักคุ้นเคยชื่อพระวิษณุกันดี ในฐานะที่เป็นหนึ่งใน ๓ เทพองค์สำคัญของศาสนาฮินดู ได้แก่
พระพรหม พระวิษณุ และพระศิวะ ทำให้เราเข้าใจคลาดเคลื่อนว่าเทพแห่งวิศวกรรมคือพระวิษณุ
แต่ความจริงแล้ว เทพแห่งวิศวกรรม คือ "พระวิศวกรรมา" ที่คนไทยเรานิยมเรียกสั้น ๆ ว่า
"พระวิศวกรรม" หรือเรียกตามความคุ้นเคย(ซึ่งพ้องกับชื่อของพระวิษณุ)ว่า
"พระวิษณุกรรม" บ้าง หรือเรียกแผลงเป็น "พระเพชฉลูกรรม" บ้าง
"ท้าววิสสุกรรม" บ้าง หรือ "ท้าวเวสสุกรรม" บ้าง ฯลฯ
การที่คนไทยเราเรียกพระวิศวกรรมา ว่า "พระวิษณุกรรม" และในที่สุดก็กร่อนลงเหลือเพียง
'พระวิษณุ' ซึ่งเป็นชื่อของเทพที่คนไทยเรารู้จักมักคุ้นกันมากกว่า ดังที่ได้กล่าวแล้วข้างต้นนี่เอง
ทำให้หลายคนเข้าใจว่าพระวิษณุเป็นเทพแห่งวิศวฯ ซึ่งเป็นความเข้าใจที่คลาดเคลื่อน
กล่าวสำหรับ เทพแห่งวิศวฯ ตัวจริง คือ พระวิศวกรรมา หรือพระวิษณุกรรม นั้น
ท่านเป็นทั้งสถาปนิกและวิศวกรที่มีความชำนาญงานช่างทุกแขนง
ในตำนานพุทธศาสนาเล่าว่า
ท่านเป็นผู้สร้างอาศรมให้แก่พระโพธิสัตว์หลายพระองค์(ก่อนที่จะอุบัติเป็นพระพุทธเจ้า)
เป็นผู้สร้างบันไดเงิน บันไดทอง บันไดแก้ว ทอดจากสวรรค์ชั้นดาวดึงส์ลงมายังโลกมนุษย์ที่เมืองสังกัสสนคร ซึ่งเป็นเส้นทางที่พระพุทธเจ้าใช้เสด็จลงจากสวรรค์ชั้นดาวดึงส์(หลังจากเสด็จขึ้นไปโปรดพุทธมารดาบนสวรรค์ ในช่วงเข้าพรรษา) นอกจากจะเป็นสถาปนิกและเป็นวิศวกรด้านโยธาและสำรวจ ดังจะเห็นได้จากผลงาน ๒ ประการที่ว่านี้แล้ว พระวิศวกรรมายังเป็นวิศวกรเครื่องกลอีกด้วย กล่าวคือ ท่านเป็นผู้สร้างวาฬสังฆาตยนต์ ซึ่งเป็นกงล้อหมุนรอบองค์พระสถูป ปกปักรักษาป้องกันมิให้บุคคลเข้าใกล้พระบรมสารีริกธาตุของพระพุทธเจ้า เมื่อครั้งที่พระเจ้าอชาตศัตรูได้รับส่วนแบ่งพระบรมสารีริกธาตุหลังพุทธปรินิพพานและอัญเชิญไปประดิษฐานไว้ในองค์พระสถูปที่ว่านี้[๑]
ส่วนตามตำนานฮินดู พระวิศวกรรมาก็มีผลงานเด่นๆ สรรค์สร้างไว้มากมาย เช่น ครั้งหนึ่ง ธิดานางหนึ่งของท่าน ชื่อว่านางสัญชญา เป็นชายาของพระอาทิตย์ บ่นให้พระวิศวกรรมาผู้เป็นพ่อฟังว่า
พระอาทิตย์สามีของตนนั้นช่าง "ร้อนแรง" เหลือเกิน เข้าใกล้ไม่ค่อยได้ พระวิศวกรรมาสงสารลูกสาว จึงช่วยเหลือ โดยไปขูดผิวพระอาทิตย์ออกเสียบางส่วน ทำให้ความร้อนแรงนั้นทุเลาลงไปบ้าง และผิวพระอาทิตย์อันมีรัศมีเจิดจ้าที่ขูดออกมาได้นั้น พระวิศวกรรมาได้นำไปรังสรรค์-ปั้น-แต่ง แล้วถวายให้เป็นอาวุธทรงอานุภาพและมีประกายแวววาวแก่เทพองค์สำคัญของสวรรค์ชั้นฟ้า ได้แก่ อาวุธ
"ตรีศูล" (สามง่าม) ของพระอิศวร "จักราวุธ" (กงจักร) ของพระนารายณ์
"วชิราวุธ" (สายฟ้า)[๒] ของพระอินทร์ "คทาวุธ" (กระบอง) ของท้าวกุเวร และ
"โตมราวุธ" (หอก) ของพระขันทกุมาร เป็นต้น[๓]
ผลงานอื่น ๆ ของท่านที่สำคัญ ๆ ได้แก่ เป็นผู้สร้างกรุงลงกาให้แก่ทศกัณฐ์ในเรื่องมหากาพย์รามายณะ สร้างกรุงทวารกาให้แก่พระกฤษณะ(ซึ่งเป็นอวตารปางหนึ่งของพระนารายณ์)ในเรื่องมหากาพย์มหาภารตะ สร้างวิมานให้แก่พระวรุณ(เทพแห่งน้ำ)และพระยม(เทพแห่งความตาย)
สร้างราชรถบุษบกเป็นพาหนะให้แก่ท้าวกุเวร[๔] เป็นผู้ปั้นนางติโลตตมา
นางฟ้าที่สวยที่สุดนางหนึ่งบนสวรรค์[๕] (สวยจนทำให้พระอินทร์ผู้ปรารถนาเห็นนางติโลตตมาอย่างจุใจ กลายเป็น "ท้าวสหัสนัยน์" มีดวงตา ๑,๐๐๐ ดวง และทำให้พระพรหมผู้ปรารถนาเห็นนางติโลตตมาจากทุกด้าน กลายเป็น "ท้าวจตุรพักตร์" มี ๔ หน้า)
ฯลฯ
ผลงานเด่นอันสุดท้ายที่ใคร่อยากนำเสนอในที่นี้ ก็คือ "กรุงเทพมหานคร อมรรัตนโกสินทร ฯ มหาสถาน อมรพิมานอวตารสถิต สักกะทัตติยวิษณุกรรมประสิทธิ์" หมายถึง กรุงเทพมหานคร เมืองแห่งเทวดานั้น พระวิษณุกรรมเป็นผู้สร้าง ตามพระบัญชาของพระอินทร์
จาก
ผลงานสรรค์สร้างที่ปรากฏมากมายนี้เอง เทพองค์นี้จึงได้ชื่อว่า "วิศวกรรมา[๖]"
ซึ่งมีความหมายตามรูปศัพท์ว่า "ผู้ทำทุกสิ่งทุกอย่าง" (the "Universal Doer")
คือเป็น "นายช่างแห่งจักรวาล" นั่นเอง
ตำนานฮินดูกล่าวว่า พระวิศวกรรมา มีพระเนตร ๓ ดวง มีกายสีขาว ทรงอาภรณ์สีเขียว โพกผ้า มือถือคทา แต่ไทยนิยมวาดหรือปั้นรูปพระวิศวกรรมา ทรงชฎา มือถือจอบหรือผึ่ง (เครื่องมือสําหรับถากไม้ชนิดหนึ่ง รูปร่างคล้ายจอบ แต่มีด้ามสั้นกว่า) และลูกดิ่ง ซึ่งเป็นสัญลักษณ์ทางช่างอย่างชัดเจน
พวกช่างชาวฮินดูจะประกอบพิธีบูชาบวงสรวงพระวิศวกรรมา เพื่อขอพรให้ตนเองประสบความสำเร็จในหน้าที่การงานกัน ในวันที่พระอาทิตย์ย้ายเข้าสู่ฤกษ์ภัทรบท ในวันนี้ พวกช่างจะงดใช้อุปกรณ์และเครื่องมือทางช่างทุกชนิด พวกเขามีความเชื่อว่าพระวิศวกรรมาจะเข้ามาสถิตในใจ และดลบันดาลให้พวกตนมีความคิดความอ่านที่จะสร้างสรรค์ผลงานใหม่ๆ ที่ดี มีคุณภาพอยู่เสมอ
ชาวไทยได้รับอิทธิพลทางวัฒนธรรมและการสืบทอดประเพณีบางอย่างมาจากอินเดีย
ซึ่งนับถือว่าพระวิศวกรรมาเป็นเทพแห่งช่าง เป็นผู้สรรค์สร้าง
หรือเป็นผู้ดลบันดาลให้เกิดการสรรค์สร้างประดิษฐกรรมต่าง ๆ ในโลก เราจึงบัญญัติศัพท์ภาษาต่างประเทศ "ENGINEERING" ซึ่งเป็นศาสตร์แห่งช่าง ใช้ในภาษาไทยว่า "วิศวกรรมศาสตร์" หมายถึง
"ศาสตร์ที่มีพระวิศวกรรมา(เทวดาแห่งช่าง)เป็นครู"
หวังว่า ท่านที่อ่านเรื่องนี้จนจบแล้ว จะทราบที่มาพร้อมทั้งความหมายของคำว่า "วิศวกรรมศาสตร์"
และมีความเข้าที่ถูกต้องว่า เทพแห่งวิศวกรรมที่จริงแล้ว คือ "พระวิศวกรรมา" หรือ
"พระวิษณุกรรม" (ไม่ใช่พระวิษณุ เฉย ๆ) นะครับ
เขียนโดย...
อาจารย์ ดร.ชนินทร์ วิศวินธานนท์
ภาควิชาวิศวกรรมไฟฟ้า
คณะวิศวกรรมศาสตร์
จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย
ประวัติผู้เขียน
ปริญญาตรี วิศวกรรมไฟฟ้า (B.S.E.E.) University of Minnesota, USA (2539)
ปริญญาโท วิศวกรรมไฟฟ้า (M.S.E.E.) University of Minnesota, USA (2542)
ปริญญาเอก วิศวกรรมไฟฟ้า (Ph.D.) University of Minnesota, USA (2544)
ประกาศนียบัตรภาษาบาลี (ป.บล.) รุ่นที่ ๑ มหาวิทยาลัยมหาจุฬาลงกรณราชวิทยาลัย (2545)
- - - - -
เชิงอรรถ
[๑] ในสมัยต่อมา ครั้นเมื่อพระเจ้าอโศกมหาราช องค์มหาเอกอัครพุทธศาสนูปถัมภก
เสด็จมาเพื่อจะอัญเชิญพระบรมสารีริกธาตุไปประดิษฐานไว้ในพระวิหารที่พระองค์ทรงสร้างขึ้น
พระวิศวกรรมาก็ได้ใช้ธนูยิงลูกศรเข้าไปขัดเฟืองให้กงล้อยนต์นั้นหยุดหมุน ทำให้พระเจ้าอโศกมหาราช
สามารถเข้าไปอัญเชิญพระบรมสารีริกธาตุได้
[๒] แสดงว่า พระวิศวกรรมา ก็เป็นวิศวกรไฟฟ้าด้วย
[๓] ทั้งหมดนี้ แสดงว่า พระวิศวกรรมา ก็มีความชำนาญด้านวิศวกรรมเคมีและวิศวกรรมโลหการด้วย
[๔] แสดงว่า พระวิศวกรรมา ก็เป็นวิศวกรยานยนต์ด้วย
[๕] ชายาท่านหนึ่งของพระวิศวกรรมา คือ นางฆฤตาจี นั้น ก็ได้ชื่อว่าเป็นหนึ่งใน ๑๑
นางฟ้าเหล่าที่สวยที่สุดบนสวรรค์เช่นกัน (เหล่านางฟ้าแถวหน้า รูปงามนามเพราะ ที่ว่านี้ รวมเรียกว่า
เหล่า "เทพกัญญา" มี ๑๑ นางได้แก่ นางเมนะกา ๑ นางสหชันยา ๑ นางกรรณิกา ๑ นางปุญชิกาสถาลา
๑ นางฤตุสถาลา ๑ นางฆฤตาจี ๑ นางปูรวจิตตี ๑ นางอุลโลจา ๑ นางปรัมโลจา ๑ นางอุรวศี ๑ และ
นางวิศวาจี ๑)
[๖] มาจากคำสันสกฤตว่า "วิศฺวกรฺมา" ซึ่งเป็นรูปที่แจกวิภัตติแล้วของคำว่า
"วิศฺวกรฺมนฺ" (วิศวกรรมัน) ตามหลักไวยากรณ์สันสกฤต
- - - - -
ความ(มัก)เข้าใจผิดเกี่ยวกับ "เทพแห่งวิศวกรรม"
คัดลอกจาก "วารสารช่างพูด" ฉบับที่ 4/48
วารสารข่าวรายเดือน คณะวิศวกรรมศาสตร์ จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย
http://www2.eng.chula.ac.th/main2004_3/engtalk/engtalk.shtml
ตารางเปรียบเทียบ ความแตกต่างระหว่างพระวิษณุ และ พระวิษณุกรรม
เสนา อรุโณทัย
| พระวิษณุ (พระนารายณ์) | พระวิษณุกรรม
|
ชื่อ | พระวิษณุ หรือ หริ | พระวิษณุกรรม |
ชื่อในเอกสารต่างประเทศ | Vishnu | Vishwakarman |
คำนำหน้าชื่อ | หลักฐานในอินเดีย จะมีคำนำหน้าเรียก ท่านว่า พระควาวิษณุ มาจากภาษาสันสกฤตแปลว่าพระวิษณุผู้สูงสุด (Phagava Vishnu) | ไม่มี |
สถานะ | เป็นเทพสูงสุด
| เป็นเทพผู้สร้าง
|
สถานะ | ตรีมูรติ หนึ่งในเทพสูงสุดของศาสนาฮินดู | เทพ คุรุเทพ เทวดา |
พาหนะ | ครุฑ | หงส์ |
|
|
|
ลักษณะกาย |
|
(หมายเหตุ ถ้าจะศึกษาประติมากรรมเก่าพระวิศวกรรมาแล้ว ประติมากรรมจากเขมรจะเป็นประติมากรรมที่ค่อนข้างเก่าที่สุดในเวลานี้) |
ลักษณะเทวรูป |
|
|
ปรากฏในศาสตร์อื่นๆ |
|
|
ประติมากรรมรูปอื่น ๆ |
| ปรากฏในพิธีไหว้ครูของ ดุริยศิลป์ในลักษณะศีรษะโขน |
พระชายา | พระนางลักษมี | พระนางฆฤตาจี |
บุตร |
|
|
คัมภีร์อ้างอิง |
|
|
หน้าที่ | (เป็นตำรวจโลก)
| (เป็นวิศวกรโลก นักสร้าง นายช่าง )
|
เพื่อนรัก หรือทำเพื่อ |
|
|
อิทธิฤทธิ์ | (ฝ่ายบู้)
| (ฝ่ายบุ๋น)
· ท่านมักใช้อิทธิฤทธิ์ ในการสร้างหรือเนรมิตงานช่าง และ งานศิลปะ สถาปัตยกรรม เช่น สร้างกรุง ลงกา กรุงทวารกา สร้างวิมานให้พระวรุณ สร้างราชรถ สร้างอาวุธไปปราบมาร ไปจนถึงการสร้างนางฟ้าที่ทำให้พระพรมต้องมีสี่หน้าเพราะนางฟ้าที่ท่านสร้างนั้นสวยมากถึงมากที่สุดจนพระพรหมต้องเสกตัวเองให้มีถึงสี่หน้าเพื่อจะได้ชื่นชมเธอได้จากทุกทิศ |
การอาวตาร | (ไม่เสถียร) มีการอวตารลงมาปราบมารถึง ๑๐ ปาง | (เสถียร)
ไม่มีการอาวตาร
|
งานเกี่ยวกับจักรวาล | (ทำงานเป็นทีม)
| (ทำงานองค์เดียว)
|
บทสวดมนต์ |
|
|
การบูชา |
|
|
ผลงาน |
|
สร้างเมือง
อื่น ๆ
|
อิทธิพล ให้เห็นผลงานที่สัมผัสได้ | ไม่มีข้อมูล |
อื่น ๆ
|
รามเกียรติ์ |
|
|
กำเนิดพระนางลักษมี |
|
|
อ้างอิง
ดร. ชนินทร์ วิศวินธานนท์ “ความเข้าใจผิดเกี่ยวกับเทพแห่งวิศวกรรม” คัดลอกจาก วารสารช่างพูด ฉบับที่ ๔/๔๘ คณะวิศวกรรมศาสตร์ จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย http://www2Eng.chula.ac.th/main2004 3/engtalk/engtalk.shtml
มหาเทพฮินดู โดย สุชาติ กิจชัยพร (คเณฆพร)
ศาสตรแห่งพิธี บริษัท ชุณหสาส์น จำกัด
มหาเทวาธิเทวะ โดย มหาเทวะ
คนกับพระเจ้า โดย ผศ. ดร. พรหมศักดิ์ เจิมสวัสดิ์
Raina, M.K. (1999) “The Devine Creativity” The Mythical Paradigm and Lord Visvakarma in Stein, M.I., Creativity’s.,Global Correspondents 1999, Florida Winslow Press, pp75-82
http;// en.wikipedia.org/wiki/vishvakarmanW Categories; Rig Vedic deites , Hindo gods, Smithing gods, Crafts god.
http://mumbai-central.com.,re Heard of Biswakarma puja? By Ravi Menon., Harshal Chhaya, Rohit Zaveri., Mumbai Central
FreeIndia organization India site dedicated to freedom movement, education, culture published on 2003 -01-31
Retrieved from http: //britanica.com/ebchecked/topic/630869/Visvakarman